A+

Miejskie Centrum Ekologiczne
w Żywcu

Pluszcz

Pluszcz
Pluszcz Cinclus – gatunek podlegający ścisłej ochronie na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2014 r. o ochronie przyrody oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. 

WYSTĘPOWANIE

W Polsce występują dwa jego podgatunki: C.c. aquaticus oraz C.c. cinclus. Pierwszy z nich wybrał na siedlisko Żywiec, a dokładnie teren wzdłuż Koszarawy. Pluszcza można również spotkać w Karpatach oraz w Sudetach, zawsze w pobliżu rzek i potoków.

Te fascynujące ptaki, jako jedyne wykazują zarówno umiejętność śpiewania, jak i aktywnego nurkowania, nawet w lodowatej i rwącej wodzie. Stąd też zaobserwować je można tylko nad czystymi, wartko płynącymi rzekami czy potokami. Gniazda pluszcza umiejscowione są najczęściej w niszach, półkach skalistych, w korzeniach przybrzeżnych drzew jak również pod mostami, jazami. Wykonane z traw, liści, mchów przypominają kształtem kulę, do której wnętrza prowadzi otwór wlotowy umieszczony z boku. Trudno je zlokalizować, bo zupełnie zlewają się z otoczeniem. Gniazdo stanowi swoistą fortecę. Z uwagi na swą lokalizację w trudno dostępnych, nadrzecznych niszach pozostaje bezpiecznym schronieniem przed drapieżnikami. Pluszcze chętnie zajmują również specjalnie dla nich przygotowane budki lęgowe.

OKRES LĘGOWY

Jeśli warunki pogodowe są sprzyjające, już w połowie marca samice mogą złożyć pierwsze jaja. Pluszcze mogą wyprowadzać dwa lęgi w roku. Złożone jaja, w ilości od 4 do 6 są wysiadywane przez okres 16 dni wyłącznie przez samicę. Młode pozostają w gnieździe przez 20 do 24 dni. W tym okresie pluszcze zaciekle bronią swojego terytorium. Zdarza się jednak, że pojawia się silniejszy samiec, który dokonuje wrogiego przejęcia. Przegania konkurenta, stara się zawładnąć samicą oraz gniazdem. Niejednokrotnie wyrzuca jaja lub pisklęta.

Pluszcz jest silnie terytorialnym gatunkiem, stąd też zagęszczenie par na 10-kilometrowym odcinku potoku sięga od 1 do max. 20. Znaczny wpływ na ten parametr, ma dostępność pokarmu oraz odpowiednich miejsc do budowy gniazd.

DIETA

Pluszcz żywi się głównie drobnymi bezkręgowcami tj. skorupiakami, pajęczakami i owadami żyjącymi również na dnie strumieni. Pokarm zdobywa nurkując oraz biegając po dnie potoku dzięki przystosowaniu morfologicznemu, anatomicznemu i fizjologicznemu. Silne łapki, pozwalają mu chodzić, mocno trzymając się dna. Posiada opływowy kształt, oczy umożliwiające widzenie pod woda, cięższy układ kostny, nieprzemakalne opierzenie oraz wyższą zawartość hemoglobiny we krwi.

ZAGROŻENIA

Pomimo tak dobrego przystosowania liczebność pluszcza może ulegać znacznej redukcji w trakcie surowych zim. Do głównych zagrożeń dla tego gatunku należą regulacja koryta rzek, wycinka roślinności nadbrzeżnej, zakwaszenie a także zanieczyszczenie wód.


W ramach projektu pn. ,,Zagospodarowanie brzegów rzeki Koszarawy na odcinku od mostu kolejowego do mostu trzebińskiego wraz z terenami przyległymi wzdłuż Soły i Jeziora Żywieckiego” wprowadzono następujące działania ochronne dla pluszcza:
  • zachowanie aktualnego udziału zadrzewień i lasów w strukturze szaty roślinnej
  • zachowanie w płatach lasów i zarośli posuszu, złomów oraz wywrotów, o ile nie zagraża to bezpieczeństwu ludzi
  • montaż budek lęgowych dla pluszcza w rejonie przepraw mostowych
Bibliografia:
  1. „Inwentaryzacją przyrodniczą terenów nadrzecznych nad rzeką Koszarawą w Żywcu wraz z oceną bioróżnorodności oraz koncepcją zagospodarowania tego obszaru na potrzeby edukacji ekologicznej wraz z udziałem w konsultacjach społecznych” dr Paweł Nejfeld, Maj 2017
  2. Kwartalnik Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Ptasi sąsiedzi, Artykuł – „Pluszcz” autorstwa Dariusza Ożarowskiego
  3. „To zwierzę mnie bierze” Adam Wajrak, Agora SA

Menu